Золотарник канадского отравляет землю

Неаднаразова на старонках “Лепельскага краю” расказвалася пра інвазіўныя расліны, якія наносяць значную шкоду. Безумоўным лідарам сярод іх з’яўляецца баршчэўнік Сасноўскага, які мае смяротную небяспеку для чалавека.

Дзякуючы, у тым ліку і нашым публікацыям, людзі сталі звяртаць увагу на расліну, выяўляць месцы, дзе яна расце, вынішчаць, асабліва на сваіх зямельных участках і паблізу. У Беларусі рэалізуецца Дзяржаўная праграма па барацьбе супраць баршчэўніка Сасноўскага. Дзякуючы агульным намаганням, плошчы, захопленыя гэтай раслінай-агрэсарам, на Лепельшчыне не пашыраюцца.
Цяпер жа, не паслабляючы ўвагі да баршчэўніка, варта больш пільна паглядзець на яшчэ аднаго захопніка-акупанта — залатарніка канадскага. Асаблівасць гэтай расліны ў тым, што яна не нясе прамой, непасрэднай пагрозы для чалавека, а, наадварот, яе можна высаджваць каля дома, не баючыся атрымаць апёкі ці парэзы, і браць рукамі. У ліпені залатарнік цвіце, як можна зразумець з назвы, ярка-жоўтымі, ажно залатымі суквеццямі, з якіх атрымліваюцца прыгожыя букеты. Квітнее ледзь не да позняй восені, да наступлення маразоў. Дбайныя гаспадыні, жадаючы ўпрыгожыць свае сядзібы, высаджваюць яго ў кветніках, уздоўж агароджаў.
Супрацоўнікі раённай інспекцыі прыродных рэсурсаў і аховы навакольнага асяроддзя Максім Тарасаў і Вольга Бажэнава прапанавалі аўтару гэтых радкоў прыняць удзел у аб’ездзе населеных пунктаў з мэтай правядзення навучальнай, растлумачальнай работы з жыхарамі. Пачалі з аграгарадка Старое Лядна, размешчанага на ажыўленай трасе. Неаднаразова праязджаючы, бачылі залатарнік у кветніках. Аб’езд пачалі пасля 17 гадзін у надзеі, што большасць гаспадароў пасля працоўнага дня ўжо будзе дома.
У доме №6 пражываюць Анатоль Чарнаўцоў і Валянціна Кліменка, якія прыехалі з Расіі. Дом прыгожы, абуладкаваны, на двары і ў агародзе — парадак, аднак уздоўж агароджы і дарожкі да хаты растуць некалькі кустоў залатарніка. Яго трэба выкасіць і ў далейшым не дапускаць паўторнага прарастання, а яшчэ лепей — выкапаць з коранем.
— У чым жа яго небяспека? — задае пытанне Аляксандр Фёдаравіч.
— Галоўная небяспека ў тым, што залатарнік канадскі паступова захоплівае землі. Ён выдзяляе ў глебу фітанцыд, ад якога на гэтым месцы потым не расце ніводная іншая расліна. І такая сітуацыя доўжыцца гадамі, пакуль шкоднае рэчыва не выветрыцца з зямлі. Вось, напрыклад, пасаджаны з двух бакоў агарода залатарнік — прыгожа. Аднак праз год-два ён выцесніць астатнія расліны, і на агародзе не будуць расці ні бульба, ні ячмень.
— Што ж нам рабіць?
— Як і казалі, вынішчаць механічным спосабам: касіць, выкопваць, пакуль у залатарніка не паспела насенне і не рассеялася. Мы сёння не выпісваем прадпісанняў і тым больш не штрафуем. Наша задача пакуль што весці растлумачальную работу, вучыць людзей.
Праязджаючы далей, убачылі кусты залатарніка каля аддзялення паштовай сувязі і ў двары школы. Работніка пошты ўжо не было, а ў школе дзяжурылі вартаўнік Галіна Міллер і сакратар Наталля Мірановіч. Вольга Бажэнава звярнула ўвагу на расліну, парэкамендавала ў бліжэйшы час знішчыць яе і пакінула памятку, дзе расказваецца пра небяспеку.
Большасць жыхароў Старога Лядна з паразуменнем аднесліся да прыезду работнікаў інспекцыі, уважліва выслухоўвалі іх паведамленні, задавалі пытанні і ўдакладнялі. Анатоль Калясаў з дома №86а абкошваў траву на сваім участку. Паміж ім і начальнікам раённай інспекцыі прыродных рэсурсаў і аховы навакольнага асяроддзя Максімам Тарасавым адбыўся дыялог:
— Вы ведаеце, што ў вас на ўчастку расце шкодная расліна залатарнік канадскі? — паступіла пытанне.
— Дзе? Якая? Пакажыце! — узрушана адказаў мужчына.
— Вось гэтая, каля агароджы, што цвіце ярка-жоўтымі мяцёлкамі, і вунь, у канцы ўчастка.
— А чым яна такая шкодная, што яе абавязкова трэба вынішчаць? — спытаў Анатоль Аркадзьевіч і, пачуўшы кароткае паведамленне пра небяспечнасць, адказаў. — Усё зразумеў, я яго сёння ж касой змахну.
— І не толькі сёння, а і ў далейшым кантралюйце і не дапускайце, каб расліна зноў з’явілася.
У двары Надзеі Бардзілоўскай растуць кусты залатарніка, жанчына распавядала:
— Некалькі гадоў таму мы на працы добраўпарадкоўвалі тэрыторыю і высаджвалі гэтыя кусты. Такія зручныя расліны, доўга цвітуць, прыгожымі кветкамі. Я, гледзячы на гэта, таксама іх завяла ў сябе, не ведала, што яны, аказваецца, такія шкодныя.
— Вельмі шкодныя, — кажа Вольга Бажэнава, — у іншых краінах яны захапілі палі ў дзясяткі, сотні гектараў, і там цяпер нічога, акрамя залатарніка, расці не можа. Таму, каб і ў нас не здарылася такая сітуацыя, трэба не дапускаць сюды інвазіўную расліну.
— Я табе казаў, мама, што непатрэбны тут гэты куст, — кажа сын Дзмітрый, які якраз выйшаў з хаты, — заўтра ж скашу гэтыя кусты трымерам.
Аднак былі і людзі, якія да асветніцкіх паведамленняў ставіліся з недаверам. Пенсіянерка ўзрушана казала:
— Вы ж толькі паглядзіце, якая прыгажосць! Як яна можа быць шкоднай!? Паглядзіце, які цудоўны букет я склала з кветак.
— Шаноўная, вось вы выкапалі сёлета добры ўраджай бульбы, але налета рызыкуеце застацца без ураджаю, бо залатарнік атруціць зямлю. На ёй нічога, акрамя гэтага самага залатарніка, расці не будзе, — адказаў Максім Тарасаў.
Напрыканцы пад’ехалі да мясцовай крамы, звярнуліся да прадаўца Таццяны Мікуц з просьбай павесіць на дзвярах памятку пра шкоду залатарніка канадскага. Вясковую краму наведваюць амаль усе мясцовыя жыхары, яны заадно і на памятку звернуць увагу. Жанчына, глянуўшы на фота, сказала:
— Гэта ж трэба: у мяне ў кветніку таксама ён расце. Прыгожая непатрабавальная кветка, зацвіла нядаўна. Аказваецца, што гэта шкоднік! Што ж, будзем прымаць меры.
На завяршэнне аб’езду Максім Тарасаў падвёў вынік:
— У асноўным жыхары Старога Лядна ўважлівыя, спакойныя. Спадзяюся, што яны з усёй адказнасцю ўспрымуць нашы гутаркі. Тым, хто не верыць на слова, раю зазірнуць у інтэрнэт. Там ёсць шмат відэаролікаў, дзе паказваюцца палі ў сотні гектараў, захопленыя залатарнікам канадскім. Распачатую растлумачальна-навучальную работу ні ў якім выпадку не будзем спыняць, абавязкова наведаемся ў іншыя населеныя пункты Лепельшчыны.
Васіль МАТЫРКА.